یادداشت| از اسلام آباد تا مسکو؛ ناتوانی آمریکا در کنترل شبه قاره

به گزارش خبرگزاری رسا، تحولات اخیر منطقه جنوب آسیا و به خصوص پاکستانِ تحت رهبری عمران خان نشان می دهد که قهقه های بی معنای ترامپ در ملاقات با نخست وزیر پاکستان و رفتارهای دائمی و متناقض او که حین دیدار با سران کشور هند خود را نشان می دهد تبدیل به حنای رنگ باخته‌ای شده و آمریکا عملا کنترل اوضاع جنوب آسیا را از دست داده است.

کاخ سفید در سالهای حکمرانی پرویز مشرف بر پاکستان (1999 تا2008) این کشور را مسیری می دانست برای انتقال نیروهای نظامی خود به افغانستان. دیدگاهی که باعث تحمیل سال های سیاه انفجار و تروریسم در پاکستان شد و حداقل 70 هزار نفر را به کام مرگ کشاند.

روابط اسلام آباد و آمریکا در دور حکومت حزب مردم همانگونه که تصور می شد چندان تیره نبود ولی از سال 2014 به بعد فشارهای آمریکا به پاکستان نشان می داد که اسلام آباد مانند گذشته حاضر به همراهی با آمریکا نیست.

نزدیک شدن پاکستان به چین و به خصوص کلید خوردن کریدور اقتصادی دو کشور موسوم به سی پیک دولتمردان آمریکا را با حقایق میدانی بیشتری آشنا کرد.

سردرگمی آمریکا در جنوب آسیا به اینجا ختم نشد و پاکستان با تحمل فشارهای آمریکا تلاش خود را برای یافتن دوستان جدید در منطقه آغاز کرد.

دوبار سفر عمران خان به ایران و سفرهای مکرر او به چین زنگ خطری بود که برای دولتمردان آمریکا به صدا درآمد و حتی منگنه کشمیر نیز نتوانست مدت زیادی برگ برنده آمریکا شود.

گمان بر این است که علی رغم اهمیت مساله کشمیر برای پاکستان دولت این کشور دریافته است که آمریکا انگیزه و توان حل این مساله را ندارد و چشم امید دوختن به کاخ سفید برای اعمال فشار بر هند جز اتلاف وقت نتیجه دیگری در بر نخواهد داشت. از سوی دیگر آمریکا برای صلح افغانستان به پاکستان احتیاج دارد و این باعث می شود که پاکستان با خیالی آسوده روابط خود را با کشورهای خاص بیشتر کند.

در این بین ارتباط پاکستان و روسیه که در رقابت دائم با آمریکاست طی ماه های اخیر به صورت چشمگیری افزایش یافته است. روز گذشته هیاتی از روسیه راهی پاکستان شدند و از سرمایه گذاری 14 میلیارد دلاری در پاکستان خبر دادند.

روسیه قصد دارد صنعت فولاد و راه آهن پاکستان را نیز بهبود ببخشد و حضور خود را در این کشور پر رنگ تر کند، طی یک سال اخیر نیروهای نظامی دو کشور نیز حداقل 5 مانور مشترک نظامی برگزار کرده‌اند.

مسکو حتی تصمیم دارد 16 فروند هواپیمای  سوخو- سوپرجت 100 خود را به اسلام آباد بفروشد و تمام اینها نشان از خیز دو کشور برای گسترش روابط اقتصادی باهم دارد.

این اتفاقات نشان دهنده بروز تحولی است که تنها سفر پوتین به پاکستان یا سفر عمران خان به روسیه را کم داشت، گمانه زنی در مورد زمان این سفر حتی یک روز نیز طول نکشید و امروز دولت اسلام آباد از سفر قریب الوقوع عمران خان به روسیه و دیدار مهم وی با پوتین خبر داد.

این دیدار علاوه بر اهمیت اقتصادی فراوانی که برای پاکستان دارد می تواند آینده استراتژیک منطقه را نیز رقم بزند، حضور قوی تر روسیه در منطقه جنوب آسیا هر چقدر به سود چین است به ضرر آمریکا خواهد بود.

سران آمریکا طی روزهای اخیر بارها به کریدور اقتصادی مشترک چین و پاکستان حمله کرده و آن را عامل مقروض شدن پاکستان دانسته اند، ادعایی که از سوی اسلام آباد رد شده است ولی مشخص است که دلیل الی ادعاهای سران کاخ سفید هشدار به پاکستان است که نباید به کشورهای رقیب نزدیک شود.

تهدیدی که عمران خان به آن توجهی نداشته است و علاوه بر چین اینک در تدارک گسترش روابط اقتصادی و تجاری با کشور روسیه است.

حال دو پیش فرض در مورد آینده وجود دارد اولا اینکه آمریکا مجبور است برای کنترل پاکستان ورودی جدی تر به مساله کشمیر داشته باشد و برای حل این مشکل تاریخی اقدام نموده و دولت هند را تحت فشار قرار دهد و یا اینکه شاهد حضور جدی تر و قوی تر کشورهای رقیب در منطقه جنوب آسیا باشد. اهمیت پاکستان برای آمریکا از این لحاظ است که عملا نزدیک ترین و مناسب ترین مسیر برای رسیدن به کشورهای آسیای مرکزی نیز پاکستان و بندرگان های این کشور هستند.

یادداشت: محمدرضا کمیلی